33. türkiye hükûmeti ne demek?

33. Türkiye Hükûmeti veya I. Erim Hükûmeti, 26 Mart 1971 - 11 Aralık 1971 tarihleri arasında görev yaptı.¹

Ordu, 12 Mart 1971'de bir muhtıra verdi. Parlamento fesh edilmedi, partiler kapatılmadı, Anayasa askıya alınmadı. Ama koşullar çok değişmişti. Askerler bir teknokrat hükûmeti istiyorlardı. Eğer böyle bir tarafsız başbakan Meclis içinden çıkar da güvenoyu alırsa, sorun kalmazdı. Bunun için tarafsız bir milletvekili aranmaya başlandı. CHP Kocaeli milletvekili Nihat Erim ismi üzerinde anlaşıldı. 26 Mart günü CHP'den istifa etti. Böylece artık bağımsız başbakan olan Erim partiler üstü reform hükûmetini kurdu.

Hükûmetin Yapısı

Adalet Partisi 5, Cumhuriyet Halk Partisi 3 ve Millî Güven Partisi 1 bakan verdi. Bu arada hükûmette yer almaları için Dünya Bankası'nda çalışan eski plancılardan Atilla Karaosmanoğlu ile NATO Genel Sekreterinin Birinci Yardımcısı Osman Olcay yurda çağrıldı. Bu hükûmetin üzerinde en çok konuşulan üyesi olan genç Atilla Karaosmanoğlu, yurda gelir gelmez Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı olarak kabinedeki yerini aldı. En önemli görevlerden birini, yani ekonomiyi düzeltme işini üstlendi.

Hükûmetin 27 üyesinden 15'i parlamento dışındandı. Türkiye'nin ilk kadın bakanı Prof. Dr. Türkan Akyol'da bunların içindeydi. Kültür Bakanlığı bu hükûmet döneminde kuruldu ve başına Talat Halman getirildi. Dönemin CHP Genel Sekreteri Bülent Ecevit, 12 Mart'ın ince ayar bir askeri darbe olduğunu, Erim hükûmetine yardım etmenin askeri darbeye destek anlamına geldiğini açıkladı. Bu pürüze rağmen hükûmet Meclis'ten güvenoyu aldı. Hükûmet, Ya reform yaparız ya gideriz diyerek büyük iddialarla yola çıktı.

11'lerin İsyanı

Yeni hükûmet, ilk günden itibaren özellikle parlamento içinden müthiş bir dirençle karşılaştı. Sırada bekleyen eğitim, toprak, enerji, mali, idari ve hukuk reformları tek tek tökezlemeye başladı. Zamanında Kemal Derviş'in başına gelenlerin benzeri Atilla Karaosmanoğlu'nun da başına geldi. Özellikle Maliye Bakanı'nın direnciyle karşılaşan Atilla Karaosmanoğlu, mali reform yapamadı. Hükûmet meclis içindeki kıskaca daha fazla dayanamadı ve Nihat Erim, 26 Ekim 1971'de istifasını sundu. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay istifayı kabul etmedi, hükûmet ikna edildi ve yola devam kararı alındı.

Anayasal teknokrat hükûmeti 3 Aralık 1971'e, yani 11'ler olayına kadar yönetimde kaldı. Aralarında Türkan Akyol, Atilla Karaosmanoğlu, Mehmet Özgüneş, Selahattin Babüroğlu, Osman Olcay'ın da yer aldığı 11 bakanın istifa gerekçesini Atilla Sav açıkladı: Yurdumuzun muhtaç olduğu kalkınma hamlesini ve reformları Atatürkçü bir görüşle gerçekleştirmek amacıyla kurulan hükûmette görev almıştık. Bu amaçları gerçekleştirme olanağı kalmadığı inancıyla görevlerimizden çekiliyoruz.

Hükümetin Karnesi

I. Erim hükûmeti 3 Aralık'ta görevden ayrıldığında enflasyon felaket bir durumdaydı. İşbaşına geldiklerinde yüzde 11'de seyreden enflasyon oranı dokuz ay içinde yüzde 23.3'e fırladı. Ardından II. Erim hükûmeti kuruldu ve iktidarda altı ay kaldı. İstifa ettiğinde ekonomik tablo altüst olmuştu.

Bakanlar Kurulu Üyeleri

Görev	İsim	Siyasi Parti
Başbakan	Nihat Erim
Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı	Sadi Koçaş
Atilla Karaosmanoğlu 26 Mart 1971 - 3 Aralık 1971		Bağımsız
Ali Mesut Erez 3 Aralık 1971 - 11 Aralık 1971
Devlet Bakanı	Mehmet Özgüneş
Doğan Kitaplı		Adalet Partisi
Gençlik ve Spor Bakanı	Sezai Ergun
Gümrük ve Tekel Bakanı	Haydar Özalp
Adalet Bakanı	İsmail Hakkı Arar
Millî Savunma Bakanı	Ferit Melen
İçişleri Bakanı	Hamdi Ömeroğlu
Dışişleri Bakanı	Osman Olcay
Dış Ekonomik İlişkiler Bakanı	İsmail Hamit Özer Derbil
Maliye Bakanı	Sait Naci Ergin
Millî Eğitim Bakanı	Şinasi Orel
İmar ve İskan Bakanı	Selahattin Babüroğlu
Bayındırlık Bakanı	Cahit Karakaş 26 Mart 1971 - 10 Kasım 1971
Mukadder Öztekin 10 Kasım 1971 - 11 Aralık 1971		Cumhuriyet Halk Partisi
Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı	Türkan Akyol
Ulaştırma Bakanı	Haluk Arık 26 Mart 1971 - 29 Eylül 1971
Selahattin Babüroğlu 13 Ekim 1971 - 27 Ekim 1971
Cahit Karakaş 10 Kasım 1971 - 11 Aralık 1971		Adalet Partisi
Tarım Bakanı	Orhan Dikmen
Köyişleri Bakanı	Cevdet Aykan
Çalışma Bakanı	Atilla Sav
Sanayi Bakanı	Ayhan Çilingiroğlu
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı	Atilla Sav
Nezih Devres
İhsan Topaloğlu
Kültür Bakanı	Talat Halman
Turizm ve Tanıtma Bakanı	Erol Yılmaz Akçal
Orman Bakanı	Selahattin İnal